Czy są tu jacyś miłośnicy i miłośniczki historii? A może planujecie wyjazd do Poznania i chcecie się czegoś dowiedzieć o jednym z jego najbardziej charakterystycznych budynków? Dzisiaj chciałbym Was zaprosić na spacer przez rozległe korytarze i zawiłą historię poznańskiego zamku. Mniej cierpliwych zachęcam to zerknięcia na fotografie znajdujące się pod tekstem.
Spory kamienny budynek może zmylić w kwestii swojego wieku. Gdy miałam około 5 lat i mijałam tego dostojnego olbrzyma na spacerze z mamą, zapytałam, „Czy ten budynek jest bardzo, bardzo stary?”. Jakże byłam rozczarowana, gdy w odpowiedzi usłyszałam krótkie „Nie”. Ba, byłam wściekła! Pamiętam te uczucia do dziś. Co to za oszukane zamczysko?! Wcale nie stare i bez księżniczki w wieży – wielki zawód dla pięciolatki! Dopiero po latach odkryłam, że choć niezbyt długa, historia tego budynku jest naprawdę fascynująca. Zamek nie pozostawał obojętny na zakręty europejskiej i polskiej historii, przechodził z rąk do rąk i wielokrotnie zmieniał swoje funkcje, a wraz z nimi, również wygląd. Dziś znajdziemy w nim centrum kultury i sztuki, Teatr Animacji, kino studyjne, przestrzeń wystawową, siedziby wielu organizacji i kancelarii oraz pracownie artystyczne. Każda chętna osoba może go odwiedzić, swobodnie błądzić po labiryncie korytarzy (z audioguidem, który wypożyczycie przy wejściu, lub bez) i zagłębić się w jego zawiłą historię.
Wszystko zaczęło się w 1905 roku, gdy rozpoczęto budowę nowej rezydencji dla cesarza Wilhelma II. Weszła ona w skład nowopowstałej Dzielnicy Cesarskiej, którą możemy podziwiać do dziś (zaliczamy do niej m.in. budynek Teatru Wielkiego, Auli Uniwersyteckiej oraz zabudowania Uniwersytetu Ekonomicznego; archiwalne zdjęcia: https://cyryl.poznan.pl/obiekt/25755/widok-z-lotu-ptaka-na-teatr-wielki-im-stanislawa-moniuszki-i-collegium-maiushttps://cyryl.poznan.pl/obiekt/25898/collegium-minus-uniwersytetu-poznanskiegohttps://cyryl.poznan.pl/obiekt/25759/zamek-cesarski-i-fontanna-w-parku-przed-opera). Zamek powstał w zaledwie 5 lat. Cesarz gościł w nim tylko dwa razy. Skąd pomysł podjęcia tak wielkiej inwestycji na peryferiach ówczesnego cesarstwa? Budynek miał potwierdzić przynależność Wielkopolski do Cesarstwa (Wielkopolska została przyłączona do Prus w roku 1772 oraz 1793 wskutek rozbiorów ówczesnego Królestwa Polskiego dokonanych przez Prusy, Rosję i Austro-Węgry). Dlaczego budynek sprawia wrażenie starszego niż jest w rzeczywistości? Został zbudowany w stylu neoromańskim, który był uważany przez cesarza za najbardziej germański i reprezentujący świetność Państwa, którym władał. Projektowaniu zamku towarzyszył zamysł, że ma on wyglądać na znacznie starszy, niż jest w rzeczywistości. Z okresu cesarstwa zachowały się liczne fotografie przedstawiające życie codzienne rodziny kasztelana zamku, możecie je obejrzeć tutaj: https://cyryl.poznan.pl/kolekcja/821/zamek-cesarski-na-fotografiach-josepha-latzela-1911-17-ze-zb-brigitte-i-everhardta-franssen-ck-zamek
Koniec I wojny światowej przyniósł Europie liczne zawirowania, których skutki nie ominęły Zamku Cesarskiego. W okresie II Rzeczypospolitej (od odzyskania niepodległości przez Polskę w 1918 roku do czasów okupacji przez III Rzeszę w 1939 roku), budynek służył przede wszystkim nowopowstałemu Uniwersytetowi Poznańskiemu oraz stał się jedną z siedzib Prezydenta RP. W tym czasie mieścił się w nim między innymi Wydział Prawa (czas, gdy wydział dysponował tak dużą przestrzenią, jest do dziś nostalgicznie wspominany przez osoby z nim związane).
Po 20 latach względnego spokoju nadeszła II wojna światowa, okupacja hitlerowska Polski, a wraz z nią przejście zamku w nowe ręce. Cały okres wojny to ciągłe remonty, przebudowy i znaczące ingerencje, których skutki możemy obserwować do dzisiaj. Była to największa remontowa rewolucja, która dotknęła ten budynek. Wnętrze zamku w dużej mierze utraciło dawny charakter. Co ciekawe, owe prace wynikały z pomysłu, aby całe jedno piętro przeznaczyć na kwaterę i apartamenty Adolfa Hitlera (co ciekawe, jednym z wynikających z tego ulepszeń było umieszczenie systemu grzewczego na balkonie wychodzącym na reprezentacyjną ulicę św. Marcin. Takie udogodnienie miało umożliwić dyktatorowi obserwowanie wielogodzinnych defilad, bez względu na pogodę). Ostatecznie, po wielu latach remontu, dyktator (prawdopodobnie) nigdy nie pojawił się tu osobiście.
W 1945 roku w Poznaniu miały miejsce krwawe walki między wojskami III Rzeszy a ZSRR, podczas których doszło do poważnego uszkodzenia zamku, a w szczególności charakterystycznej wieży, która nie odzyskała już dawnej formy. Dla porównania zerknijcie na te zdjęcia: https://ckzamek.pl/media/gallery/lg/1288_4.jpghttps://ckzamek.pl/media/gallery/lg/4.Zamek-Cesarski.-Widok-od-strony-poaudniowo-wschodniej.-2.jpg
Tak zamek „prezentował” się w 1945 roku: https://cyryl.poznan.pl/upload_ext/kolekcje/564/fOBnsKm0H2GsCMmPCxeg_ar5x4.jpghttps://cyryl.poznan.pl/obiekt/45087/ulica-armii-czerwonej-dzisiaj-swiety-marcin-i-zamek-cesarski-po-zakonczeniu-dzialan-wojennych
Dyskusje na temat odbudowy tego elementu architektonicznego toczą się do dziś. Dla jednych pozbawienie wieży tej charakterystycznej ozdoby stanowi symbol zakończenia okupacji w mieście, dla innych jest całkowitym zaburzeniem architektonicznego zamysłu budowli.
W 1948 roku zamek został przemianowany na Nowy Ratusz i stał się siedzibą Miejskiej Rady Narodowej, a w 1962 – Pałacu Kultury, który z czasem przekształcił się w obecne Centrum Kultury i Sztuki Zamek. W tamtych czasach dodano do wystroju zamku wiele robotniczo-chłopskich elementów, co nie dziwi z uwagi na okoliczności polityczne, ale zaskakuje, biorąc pod uwagę pierwotny styl budowli. Co ciekawe, część elementów ozdobnych dodanych do wnętrz w czasie III Rzeszy przetrwała okres komunizmu, bo zostały uznane za spójne z doktryną socjalistyczną.
Dzisiejszy zamek jest miejscem otwartym. Nie ma tu oficjalnego muzeum jego historii, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby zwiedzić go na własną rękę. Jeśli chcecie poznać więcej faktów i odkryć go naprawdę dogłębnie istnieje możliwość wypożyczenia audioguide’a. Wiele pomieszczeń i elementów jest opisanych na tablicach, a więc nawet bez audioprzewodnika można łatwo poznać ich funkcje i historię. W zamku często odbywają się wykłady oraz tematyczne zwiedzania (również w nocy!). Będąc tutaj, warto zwrócić uwagę na znajdujący się w na parterze wieży oryginalny cesarski tron (waży ponad 3 tony!) oraz znajdującą się piętro wyżej salę kominkową, która miała stanowić gabinet Hitlera. Nie przegapcie również starej windy z początku XX wieku, dawnych apartamentów cesarza, a także uroczego balkonu z którego rozciąga się widok na ogród różany (latem można swobodnie z niego korzystać). W części, która przeszła rewolucyjny remont w latach 2010-2012, znajdziecie m.in. kameralne kino studyjne oraz Salę Wielką (dawną salę tronową). Warto wdrapać po szklanych schodach na piętro, na którym mieści się restauracja oraz cudowna księgarnia Bookowski.
Jeśli planujecie odwiedzić zamek, to koniecznie sprawdźcie program wydarzeń dostępny na jego stronie: https://ckzamek.pl/ W tym rozległym centrum kultury dzieje się naprawdę wiele – od wystaw, przez spektakle teatralne, seanse filmowe, koncerty, aż po warsztaty i inne wydarzenia. W sezonie letnim wiele ciekawych inicjatyw odbywa się na dziedzińcach zamkowych. W czasie mojej wizyty, w zamku gościła wystawa dotycząca poznańskiego dizajnu oraz wystawa fotografii (która znalazłyśmy całkowicie przypadkowo). Jeśli chcielibyście zwiedzić gmach z przewodnikiem, możecie umówić się na taką wizytę telefonicznie - +48 61 64 65 288 lub mailowo zwiedzanie@ckzamek.pl.
Więcej o Zamku dowiecie się m.in. z filmu, który powstał na jego temat. Obejmuje część fabularną i dokumentalną. Znajdziecie go tutaj: http://zamek-film.com/
Comments